1. Phát hiện và khảo sát chọn đội tuyển
Việc tuyển chọn học sinh: Mặc dù HSGTP môn Hóa bằng tiếng Anh dành cho học sinh lớp 11 nhưng công việc tuyển chọn học sinh để ôn luyện cần được thực hiện sớm ngay khi học sinh bước vào lớp 10. Ngay khi bước vào đầu năm lớp 10, tôi tìm hiểu qua kênh thông tin từ THCS xác định được những em nào đã tham gia đội tuyển HSGTP môn Hóa, những em nào có tư chất tốt về môn tiếng Anh và có lòng đam mê với môn học, sự quyết tâm khẳng định mình và kiên trì với mục tiêu đã định. Tuy nhiên, việc tuyển chọn này mới chỉ là bước đầu, quá trình bồi dưỡng cần cho học sinh làm một số bài thi thử để để đánh giá chất lượng đầu vào, theo quy định của Sở GD&ĐT từ năm học 2023-2024 đến nay đơn vị trường THPT Bạch Đằng được cử tối đa 5 HS dự thi nên đội tuyển đầu vào tôi thường chọn 8 đến 9 em để trong quá trình ôn tập cá em có sự cố gắng và cạnh tranh nhau một cách lành mạnh. Trong quá trình ôn luôn đạt ra các tiêu chí sau để chọn lọc lại những học sinh ưu tú với môn học nhất, đòi hỏi các em phải có.
- Có kiến thức môn Hóa học cơ bản vững vàng, sâu sắc, hệ thống. Để có được phẩm chất này đòi hỏi học sinh phải có năng lực tiếp thu kiến thức, tức là có khả năng nhận thức vấn đề nhanh, rõ ràng; có ý thức tự bổ sung, hoàn thiện kiến thức.
- Có trình độ tư duy phát triển về bộ môn Hóa học: Các em phải có tư duy tốt để tổng hợp hóa kiến thức để lập luận được về mối quan hệ giữa các các đối tượng, khái niệm hoặc quá trình hoá học (cấu tạo - tính chất, nguyên nhân - kết quả,...). Phân tích được các khía cạnh của các đối tượng, khái niệm hoặc quá trình hoá học theo logic nhất định.
- Có khả năng quan sát, nhận thức, vận dụng được kiến thức đã học về môn Hóa học để hiểu, mô tả và giải thích các hiện tượng thực tế trong cuộc sống. Bên cạnh đó năng lực thực hành của học sinh là vấn đề thường xuyên được yêu cầu, kiểm tra và bồi dưỡng.
- Có tư chất tốt môn Tiếng Anh, tốt về vốn từ chuyên ngành môn Hóa học, khả năng dự đoán và tìm được từ khoá, sử dụng được thuật ngữ khoa học, hóa học, kết nối được thông tin theo logic có ý nghĩa, lập được dàn ý khi đọc và trình bày các văn bản khoa học từ đó cho kết quả nhanh về nội dung câu dẫn, lời mở hoặc nội dung và câu hỏi của bài toán.
– Có khả năng lực hợp tác, các cá nhân trong đội tuyển đòi hỏi phải biết phát hiện, đạt vấn đề, thảo luận, đưa ra kết quả hoặc câu hỏi, nhận xét để đi đến thống nhất phương án chung.
- Có khả năng vận dụng linh hoạt, mềm dẽo, sáng tạo kiến thức, kỹ năng đã có để giải quyết các vấn đề, các tình huống. Đây là phẩm chất cao nhất cần có ở một học sinh giỏi.
2. Xây dựng kế hoạch bồi dưỡng HSG
Giáo viên được tổ phân công bồi dưỡng phối hợp với nhóm trưởng chuyên môn và các giáo viên có kinh nghiệm bồi dưỡng cũng như giáo viên môn Tiếng Anh để lên một chương trình khoa học trọng tâm, bám sát các dạng đề và ma trận thi HSGTP vừa đảm bảo chiều rộng vừa chiều sâu đáp ứng tính vượt trội của HSGTP môn Hóa bằng Tiếng Anh, tránh tình trạng thích gì dạy nấy theo cảm tính. Để xây dựng một chương trình ôn luyện đạt kết quả cao mà không nhàm chán với các học sinh, giáo viên bồi dưỡng cần phải có sự sáng tạo trong việc thể hiện nội dung kiến thức, khai thác triệt để khả năng kiến thức bộ môn Hóa và trình độ Tiếng Anh của học sinh, đồng thời cần có kênh thông tin trong việc kết hợp với GV và HS đội tuyển các trường khác trong việc học hỏi kinh nghiệm, giao lưu tài liệu và kết hợp kiểm tra đánh giá.
Việc xây dựng chương trình bồi dưỡng là việc làm cần thiết và quan trọng, giáo viên cần có sự đầu tư, chuẩn bị bài kĩ lưỡng, huy động kiến thức tài liệu phong phú để trang bị kiến thức và kĩ năng làm bài cho học sinh. Bên cạnh đó phải tuân thủ sự chỉ đạo, hướng dẫn chuyên môn của Sở, hội đồng bộ môn, nhà trường và của tổ chuyên môn để không chệch hướng trong công tác bồi dưỡng.
3.Giải pháp.
3.1.Việc bồi dưỡng:
Giáo viên cần sắp xếp thời gian bồi dưỡng cho học sinh ngay khi thành lập được đội tuyển vào cuối HK1 lớp 10, ít nhất là 1 buổi/1 tuần bắt đầu từ HK2 lớp 10.
Thực hiện phương châm: dạy chắc cơ bản rồi mới dạy nâng cao, luyện bài có tính đơn lẻ rồi luyện các dạng tổng quát.
Hướng dẫn HS cách tự ôn tập ở nhà thông qua việc giao bài tập. GV phải có kiểm tra đánh giá.
Rèn kĩ năng làm bài, cách đọc từ khóa, cách nắm bắt đề bài, ghi nhớ hệ thống kiến thức cho HS.
Phải "truyền lửa" cho HS có tình yêu và lòng đam mê với bộ môn Hóa học và Tiếng Anh qua chính kiến thức sâu rộng, sự thành công của các thầy cô.
Song song với những buổi bồi dưỡng đó, giáo viên cần cung cấp thêm tài liệu và các đề làm thử có mức độ tương đương với các chuyên đề đang bồi dưỡng để học sinh đọc và làm tại nhà.
Những buổi học kế tiếp giáo viên nên chấm những đề hoặc những bài tập đã giao ở buổi học trước để đánh giá sự tiến bộ của các học sinh và có sự điều chỉnh nội dung bồi dưỡng cho hợp lí, quá trình này được thực hiện liên tục trong 2 năm phổ thông. Trong quá trình bồi dưỡng, cần hạn chế cho học sinh nghỉ trừ những buổi học sinh trùng lịch các hoạt đồng trên trường, những buổi giáo viên trùng lịch thì nên cho học sinh ngồi lại thảo luận hoặc thi thử một đề nào đó.
3.2. Về tài liệu
GV lãnh đội phải bám sát vào cấu trúc đề thi của Sở GD&ĐT Hải phòng đưa ra và coi là căn cứ lớn nhất để xây dựng Kế hoạch, soạn tài liệu và đề thi thử. Giáo viên cần sưu tầm các đề thi HSGTP mình, đề Tỉnh một số năm gần đây, đề của các trường bạn. Từ các đề này, giáo viên phân loại các dạng câu hỏi thành các chuyên đề rồi bổ sung các phần lý thuyết để làm tài liệu bồi dưỡng cho học sinh, năm sau tiếp tục chỉnh sưa và bổ sung để tài liệu bồi dưỡng trở nên hoàn thiện hơn. Bên cạnh đó, giáo viên cần tích cực tham khảo trên các nhà sách để cập nhật các đầu sách mới, đặc biệt là các sách dùng để bồi dưỡng HSG. Một tài liệu cũng rất hữu ích trong công tác bồi dưỡng HSG đó là “Tạp chí hoá học và ứng dụng” của Hội hoá học Việt Nam.
Về tài liệu: Ngoài việc bản thân GV phụ trách đội tuyển kết hợp với GV tiếng Anh để soạn tài liệu, để có nguồn tài liệu phong phú hơn GV lãnh đội cần
+ Phát huy trí tuệ tập thể trong việc xây dựng tư liệu, không chỉ để giáo viên dạy đơn độc trong việc biên soạn tài liệu.
+ Không ngừng học hỏi kinh nghiệm từ các đồng nghiệp ở trường khác, tỉnh khác để cùng nhau soạn tài liệu, đề thi thử cũng như cùng rút kinh nghiệm trong quá trình ôn tập.
+ Khai thác tư liệu trên mạng, đặc biệt là đề thi HSG của ác tỉnh lân cận.
+ Khuyến khích HS học hỏi, giao lưu tài liệu với HS đội tuyển các trường khác.
3.3. Công tác phối hợp
Có những phần quà nhỏ để động viên học sinh , dành thời gian trao đổi nói chuyện với học sinh, hỗ trợ cho học sinh khi gặp những khó khăn về tài liệu, về cách làm bài, cách lĩnh hội kiến thức… nhưng chủ yếu là khơi dậy ở học sinh niềm đam mê và ý chí quyết tâm chinh phục các kì thi HSG. Lập các trang facebook và zalo để tiện việc trao đổi, liên hệ với học sinh, giao bài tập hoặc các tài liệu cập nhật được.
Phối hợp chặt chẽ với phụ huynh, với GVCN, GVBM trong trường để tạo mọi điều kiện về thời gian, phương tiện… giúp các em phát huy hết năng lực của bản thân.
Trong quá trình ôn tập, khi gặp khó khăn về quân số, hoàn cảnh của học sinh thì GV nên kịp thời báo cáo lãnh đạo để có hướng giải quyết, không nên để đến khi gần thi mới báo cáo, ảnh hưởng đến thời gian ôn luyện.
Với những tiến trình và công việc bản thân đã làm trong năm học 2024-2025, đội tuyển Hóa bằng Tiếng Anh của trường THPT Bạch Đằng do tôi phụ trách đã đạt được kết quả như sau.
KẾT QUẢ ĐỘI TUYỂN HSGTP TRƯỜNG THPT BẠCH ĐẰNG
Đội tuyển HSGTP môn Hóa bằng tiếng Anh của trường THPT Bạch Đằng năm học 2023-2024
Kết quả của các thành viên trong đội tuyển Hóa bằng tiếng Anh trường THPT Bạch Đằng